Vrije Universiteit Amsterdam, juni 2016
Promotor: Professor doctor W. Stoker, bijzonder hoogleraar esthetica en hoofddocent godsdienstwijsbegeerte.
Copromotor: Doctor I. R. Vermeulen, universitair docent beeldende kunst 1400 – 1800.
Paperback, 365 pagina’s.
PDF te downloaden via https://docplayer.nl/30143532-Bang-voor-rood-geel-en-blauw.html

In dit proefschrift wilde ik de kleur zo onderzoeken, dat je hem niet kwijtraakt onderweg. Want dat is meestal het geval: in het natuurwetenschappelijk onderzoek wordt kleur beschouwd als een subjectieve illusie, die gepaard gaat met het waarnemen van verschillende lichtfrequenties. In de kleurpsychologie gaat het niet om de kleur zelf, maar om de menselijke ervaring van kleur. Als schilder zie ik kleur als een realiteit met een grote (potentiele) werkzaamheid, die echter grotendeels onbewust blijft.

De Duitse schrijver/dichter, natuuronderzoeker en staatsman J. W. von Goethe (1749-1832) en de Franse fenomenologisch filosoof M. Merleau-Ponty komen in hun kleuronderzoek tegemoet aan bovenstaande eis: zij zien kleur als een realiteit met een geheel eigen dynamiek, die je kunt leren kennen door te letten op de natuurlijke kleurverschijnselen en de werkingen van de kleur. Vervolgens ben ik toen zelf op zoek gegaan naar de dynamiek die in de kleur blauw te vinden is. Dat was een reis door het blauw waar ik aanvankelijk alle houvast verloor, om uiteindelijk in de kleur zelf ’thuis te komen’.

Praktisch komt dit proefschrift tegemoet aan de behoefte aan een alternatief voor een receptenboek bij het toepassen van kleur. Je kunt niet zeggen: de werking van rood is dit-of-dat. In de ene context prikkelt rood seksuele begeerte (de Wallen), in de andere context is het een teken van gevaar (rood sein). Door de extreme contextgevoeligheid van kleur is een receptenboek niet mogelijk, terwijl uit onderzoek blijkt hoe groot het effect van kleur op de mens kan zijn. Voorbeelden van architecten, kleuradviseurs en vaktherapeuten beeldend worden besproken, die een individueel oordeelsvermogen met betrekking tot kleur hebben ontwikkeld. Hierdoor wordt het voor hen mogelijk, de dynamiek van kleuren bewust te ervaren, en verantwoord toe te passen.