Twintigste-eeuwse schilderkunst – een verkenning van grensgebieden. Indigo, Zeist 1999
Paperback, 334 blz.
Verkrijgbaar via bol.com. ISBN: 9060384520

In Aardschok/Bliksemflits waag ik me in het avontuur dat ‘schilderkunst van de 20e eeuw’ heet. Daarbij ga ik uit van de gedachte dat het ontstaan van nieuwe richtingen in de kunst veranderingen weerspiegelen in ons bewustzijn – in hoe we de wereld zien en beleven. Eind 19e-begin 20e eeuw is er in de kunst zóveel veranderd – welke bewustzijnsverandering heeft zich hierin afgetekend? En in hoeverre is die verandering nog bezig zich te voltrekken, met alle onzekerheid en verwarring van dien?

Als een bliksemflits versplinterde de formeel-abstracte kunst het traditionele zicht op de werkelijkheid, waardoor zich nieuwe dimensies konden openen. De expressionistisch georiënteerde richtingen veroorzaakten een aardschok waardoor het mogelijk werd om af te dalen tot in de duistere spelonken van onze eigen binnenwereld. Als derde richting zie ik de kunstuitingen die cirkelen rond het thema van de menselijke vrijheid – van de dadaïstische bevrijdingspogingen tot aan een bewuste doordenking van het vrijheidsbegrip bij iemand als Joseph Beuys.

Gaandeweg wordt de samenhang tussen deze veranderingen zichtbaar. Zij zijn het gevolg van een fundamentele verandering in hoe wij de werkelijkheid zien en ervaren. En niet alleen in de kunst breekt deze verandering zich baan, maar ook in de psychologie/menswetenschappen (de ‘ontdekking’ van het onbewuste), de natuurwetenschap (kwantum mechanica en z’n effect op fysica, chemie, astronomie) en in de filosofie (de opkomst van de fenomenologie).